مسجد لالا مصطفی پاشا یکی از برجسته‌ترین بناهای تاریخی و مذهبی قبرس شمالی است که در شهر فاماگوستا واقع شده‌است. این مسجد که در گذشته به عنوان کلیسای گوتیک سنت نیکلاس شناخته می‌شد، به‌دلیل معماری خاص و تاریخ پر فراز و نشیبش یکی از مقاصد جذاب گردشگری این منطقه به شمار می‌رود. در این مقاله از لاکچری لایف به بررسی تاریخچه، معماری و اهمیت فرهنگی و مذهبی این بنا خواهیم پرداخت.
تاریخچه مسجد لالا مصطفی پاشا
تاریخچه مسجد به دوران حکمرانی فرانسوی‌ها در قبرس بازمی‌گردد. در قرن سیزدهم میلادی، زمانی که قبرس تحت سلطه پادشاهی لوزینیان بود، ساخت کلیسای سنت نیکلاس آغاز شد. این بنا به‌عنوان یک کلیسای جامع گوتیک طراحی شد و الهام گرفته از کلیسای نوتردام پاریس بود. ساخت این کلیسا حدود صد سال طول کشید و در قرن چهاردهم به پایان رسید.
در دوران سلطه فرانسوی‌ها، این کلیسا به‌عنوان مرکز مذهبی و محلی برای تاج‌گذاری پادشاهان قبرسی استفاده می‌شد. اما با فتح فاماگوستا توسط عثمانی‌ها در سال 1571 میلادی، تغییرات زیادی در ساختار این بنا صورت گرفت. عثمانی‌ها این کلیسا را به مسجد تبدیل کردند و نام آن را به افتخار صدر اعظم خود، لالا مصطفی پاشا، تغییر دادند.
معماری مسجد لالا مصطفی پاشا با تغییرات اسلامی
ساختمان مسجد لالا مصطفی پاشا نمونه‌ای زیبا از معماری گوتیک است که تاثیرات معماری اسلامی نیز در آن به خوبی قابل مشاهده است. در نمای غربی بنا، سه ستون بزرگ وجود داشت که احتمالا محل نصب مجسمه‌های مذهبی کلیسا بودند. این ستون‌ها و تزئینات مذهبی با گذشت زمان از بین رفتند. در بالای در ورودی، پنجره‌ای گرد و بزرگ به چشم می‌خورد که در گذشته با شیشه‌های رنگی تزئین شده‌بود. این پنجره‌ها در دوران عثمانی با شیشه‌های ساده جایگزین شدند.
یکی دیگر از ویژگی‌های معماری گوتیک در این بنا، قوس‌های تیز و بلند است. این قوس‌ها علاوه بر ایجاد زیبایی، نقش ساختاری مهمی نیز در تحمل وزن ساختمان دارند. در داخل بنا، دیوارها با نقاشی‌های دیواری مذهبی پوشیده شده‌بودند که پس از فتح عثمانی‌ها با گچ سفید پوشانده شدند. این تغییرات، بخشی از فرایند تبدیل کلیسا به مسجد بود. همچنین محراب و سایر عناصر مسیحی از داخل بنا حذف شدند و فضای داخلی مسجد با فرش‌های اسلامی تزئین شد. اگرچه نقاشی‌های اصلی دیگر قابل مشاهده نیستند، اما کارشناسان معتقدند که زیر گچ‌ها، نقاشی‌های هنری مسیحی وجود داشته‌است.
اهمیت مذهبی و فرهنگی مسجد لالا مصطفی پاشا
مسجد لالا مصطفی پاشا تنها یک بنای مذهبی نیست؛ بلکه یک مکان تاریخی و فرهنگی به شمار می‌رود. این مسجد نشان‌دهنده تغییرات قبرس در طول تاریخ است. برای بسیاری از بازدیدکنندگان، این بنا یادآور دوران سلطه فرانسوی‌ها و عثمانی‌ها بر جزیره است.
یکی از جذابیت‌های این مسجد، درخت انجیر قدیمی در محوطه آن است که قدمتی حدود 700 سال دارد. این درخت، به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین درختان قبرس شناخته می‌شود و به باور بسیاری از افراد، ابتدای ساخت کلیسا در این مکان کاشته شده‌است. درخت انجیر به‌دلیل شکل خاص و سایه بزرگش، فضای خاصی به محوطه مسجد بخشیده و نقطه‌ای برای استراحت بازدیدکنندگان ایجاد کرده‌است. در کنار این درخت، مقبره لالا مصطفی پاشا قرار دارد که اهمیت مذهبی این مکان را بیشتر می‌کند.
داستان تبدیل کلیسا به مسجد لالا مصطفی پاشا
همانطور که گفتیم تبدیل کلیسای سنت نیکلاس به مسجد لالا مصطفی پاشا یکی از رویدادهای مهم تاریخی در قبرس است. در سال 1571، پس از سقوط فاماگوستا به دست عثمانی‌ها، تغییرات بسیاری در این بنا ایجاد شد. از جمله این تغییرات، افزودن یک مناره به برج شمالی کلیسا بود که به نمادی از معماری اسلامی تبدیل شد. مناره جدید با سنگ‌های محلی ساخته و با ظرافت و دقت طراحی شد تا با ساختار گوتیک اصلی هماهنگ باشد.
همچنین تمامی نقاشی‌های مسیحی (روی دیوار) با گچ پوشانده شده‌است و شیشه‌های رنگی پنجره‌ها با شیشه‌های ساده جایگزین شده‌اند. کف کلیسا که در گذشته با سنگ‌فرش‌های خاص پوشیده شده بود، با فرش‌های اسلامی جایگزین شد. این تغییرات نشان‌دهنده تغییر هویت مذهبی و فرهنگی بنا بود که بارها میان امپراتوری‌ها و فرهنگ‌های مختلف دست‌به‌دست شده‌است.
یکی دیگر از تغییرات جالب توجه، حذف تمامی مجسمه‌ها و نمادهای مسیحی از محوطه کلیسا بود. ستون‌های جلوی در ورودی که احتمالا محل نصب مجسمه‌ها بودند، اکنون بدون تزئینات باقی مانده‌اند. این تغییرات به‌وضوح نشان‌دهنده تاثیر تحولات مذهبی و سیاسی آن دوران است.
وضعیت مسجد لالا مصطفی پاشا در حال حاضر
امروزه مسجد لالا مصطفی پاشا به‌عنوان یکی از نمادهای شهر فاماگوستا شناخته می‌شود. این بنا نه‌تنها جذابیت تاریخی دارد، بلکه معماری منحصر به فردش این مکان را به یک مکان گردشگری تبدیل کرده است. یکی از ویژگی‌های جالب این بنا، هماهنگی آن با محیط شهری فاماگوستا است. مسجد در قلب شهر قدیمی قرار دارد و به‌خوبی اطراف خود همخوانی دارد.
مسجد لالا مصطفی پاشا نه‌تنها یک مکان مذهبی است، بلکه به‌عنوان یک مقصد گردشگری مهم نیز شناخته می‌شود. گردشگران از سراسر جهان برای مشاهده این بنای باشکوه و یادگیری درباره تاریخ و فرهنگ قبرس به فاماگوستا سفر می‌کنند.
همچنین در این مسجد رویدادهای فرهنگی و مذهبی زیادی برگزار می‌شود. پس اگر قصد سفر به قبرس شمالی را دارید، مسجد لالا مصطفی پاشا یکی از اصلی‌ترین مکان‌هایی است که باید آن را از نزدیک ببینید.